Η ομιλία του Προέδρου της EΛ.Ε.Τ.Ε.Α. στο 6ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι Υπουργοί,

Αξιότιμοι Πρόεδροι των εποπτικών αρχών και των θεσμικών φορέων,

Υψηλοί προσκεκλημένοι,

Αξιότιμες κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στο 6ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης. Ένα συνέδριο-θεσμό που η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α.) έχει καταφέρει να το καταστήσει ως το ετήσιο θεσμικό σημείο αναφοράς για την παρουσίαση και ανάλυση των κυριότερων θεμάτων που απασχολούν τον θεσμό της Επαγγελματικής Ασφάλισης σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο.

Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης λοιπόν, θα ήθελα να σας καλωσορίσω στην έναρξη των εργασιών του Συνεδρίου και να ευχαριστήσω από καρδιάς όλους τους ομιλητές και τους συνέδρους για τη συμμετοχή τους.

Το πρόγραμμα και του φετινού μας Συνεδρίου είναι πολυθεματικό περιλαμβάνοντας συνολικά 5 πάνελς, 5 fireside chats, 17 στοχευμένες ομιλίες και συνολικά 50 καταξιωμένους ομιλητές, που εκπροσωπούν το σύνολο των εμπλεκόμενων φορέων και των 3 Πυλώνων του Ασφαλιστικού μας Συστήματος, του πολιτικού κόσμου, καθώς και της ακαδημαϊκής και επιχειρηματικής κοινότητας. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται και η παρουσία τεχνοκρατών υψηλής εξειδίκευσης από ευρωπαϊκούς φορείς, που θα μοιραστούν μαζί μας την εμπειρία τους από τη λειτουργία του θεσμού και θα μας αναλύσουν την τρέχουσα συγκυρία, αλλά και αυτά που θα απασχολήσουν τον κλάδο το επόμενο χρονικό διάστημα.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να αποδώσω τα εύσημα στον σταθερό συνεργάτη της Ένωσης, τον Όμιλο ethosGROUP, και στον Διευθύνοντα Σύμβουλο αυτού, κ. Κωνσταντίνο Ουζούνη, όπως και στην εξαιρετικά αποτελεσματική εκτελεστική του ομάδα, που όπως κάθε χρόνο συνέβαλλαν με υψηλό αίσθημα επαγγελματισμού στην άρτια οργανωτική προετοιμασία του 6^ου μας Συνεδρίου.

Βεβαίως, αμέριστες ευχαριστίες θα ήθελα να απευθύνω στα μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου που συνέδραμαν από το περίσσευμα του εργασιακού τους χρόνου στην άρτια προετοιμασία του Συνεδρίου και ιδιαιτέρως στον Β΄ Αντιπρόεδρο της Ένωσης κ. Χαράλαμπο Φύτρο για την πολύτιμη και πολύωρη αρωγή του. Ξεχωριστές ευχαριστίες θα πρέπει να αποδοθούν στον στενό μου συνεργάτη και Σύμβουλο Διοίκησης της Ένωσης κ. Ελευθέριο Νικολάου, που συνέβαλλε ολιστικά στην άρτια οργανωτική προετοιμασία και συντονισμό του σημερινού event, αφήνοντας και φέτος ισχυρό το αποτύπωμά του στο τελικό αποτέλεσμα.

Και ασφαλώς πάνω από όλα, θα ήθελα γεμάτος ευγνωμοσύνη, να ευχαριστήσω από καρδιάς τους 50 και πλέον χορηγούς του Συνεδρίου μας – σταθερούς διαχρονικά αλλά και νέους – χωρίς την ευγενική τους οικονομική υποστήριξη, η διεξαγωγή του 6^ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης θα ήταν πραγματικά αδύνατη.

Φέτος, το ενδιαφέρον χορηγικής συμμετοχής στο Συνέδριο ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, γεγονός που αποτελεί μεγάλη τιμή, ευθύνη και αναγνώριση του έργου και της πολιτικής εξωστρέφειας που ακολουθεί πιστά η Διοίκηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. όλα αυτά τα χρόνια.

Επίσης, θα ήθελα να εξάρω και την πολύτιμη συνδρομή των χορηγών επικοινωνίας του Συνεδρίου για την προβολή των εργασιών αλλά και των αποτελεσμάτων που θα παραχθούν από την σημερινή ημέρα.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, ως θεσμικοί επενδυτές και οχήματα μακροπρόθεσμης-συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, συνέχισαν και το 2024 την ανοδική τους πορεία, τόσο ως προς την αύξηση της αξίας του Ενεργητικού τους (των περιουσιακών στοιχείων των ασφαλισμένων τους μελών) όσο και την εγγραφή υπεραξιών – δηλαδή θετικών επενδυτικών αποδόσεων – στα χαρτοφυλάκιά τους και κατ΄ επέκταση στους ατομικούς λογαριασμούς των ασφαλισμένων τους μελών. Έτσι, στις 31.12.2024, βάσει στοιχείων της Ένωσης, τα περιουσιακά στοιχεία του συνόλου των Τ.Ε.Α. στην Ελλάδα, Προαιρετικής και Υποχρεωτικής Ασφάλισης, ανέρχονταν σε 2,464 δισ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια αύξηση της τάξεως του 15,2%.

Όσον αφορά την αξία του Ενεργητικού των Τ.Ε.Α. Προαιρετικής Ασφάλισης, στις 31.12.2024 τα περιουσιακά τους στοιχεία ανήλθαν στα 465 εκατ. ευρώ, καταγράφοντας ετήσια αύξηση κατά 21,4%.

Και εάν ανατρέξουμε πιο πίσω ιστορικά και δούμε τα στατιστικά του κλάδου σε διαχρονική βάση για την περίοδο 2012-2024, θα διαπιστώσουμε ότι το 2012 λειτουργούσαν 9 Τ.Ε.Α. Προαιρετικής Ασφάλισης με Ενεργητικό 86 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 2024 η αξία Ενεργητικού των 29 πλέον Τ.Ε.Α. αντιστοιχούσε σε 465 εκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας αύξηση 441% της αξίας των περιουσιακών τους στοιχείων.

Σχετικά με τις αποδόσεις των Ταμείων, η μέση σταθμική απόδοση του υπό διαχείριση χαρτοφυλακίου του οικοσυστήματος της Επαγγελματικής Ασφάλισης κατά το 2024, διαμορφώθηκε σε 7,6%, συνεχίζοντας την πολύ θετική επίδοση του 2023 (9,5%). Κατά συνέπεια, οι επαγγελματίες διαχειριστές των Επαγγελματικών Ταμείων κατάφεραν και κατά το 2024 να εγγράψουν, προς όφελος των ασφαλισμένων τους μελών, νέες σημαντικές θετικές υπεραξίες στους ατομικούς τους λογαριασμούς.

Επιπλέον, πρέπει να αναφέρουμε ότι για την χρονική περίοδο 2011-2024 τα ελληνικά Τ.Ε.Α. προσέφεραν στα ασφαλισμένα τους μέλη μέσες ετήσιες επενδυτικές αποδόσεις της τάξεως του 4,23%, γεγονός που συνιστά μία έμπρακτη απόδειξη της αποτελεσματικότητας λειτουργίας τους και της υψηλής αποδοτικότητας της επενδυτικής διαχείρισης των αποθεματικών τους από τους επαγγελματίες διαχειριστές.

Τι σημαίνει όμως πρακτικά αυτό; Αυτό σημαίνει ότι εάν ένας εργαζόμενος είχε τη δυνατότητα εφάπαξ επένδυσης ενός ποσού ύψους 100 ευρώ σε ένα ελληνικό Επαγγελματικό Ταμείο το 2010, αυτό θα είχε αποτίμηση 178,61 ευρώ στα τέλη του 2024, βάσει του αναφερόμενου μέσου όρου ετήσιων αποδόσεων των Τ.Ε.Α. κατά την περίοδο 2011-2024.

Εάν αναλογιστούμε επίσης, ότι ένα κεφάλαιο που ανατοκίζεται με μια απόδοση/ένα επιτόκιο 4,0% διπλασιάζεται στα 18 χρόνια, τότε μπορούμε να αντιληφθούμε την αξία της παρελθούσας – σχεδόν δεκαπενταετούς – επενδυτικής επίδοσης των ελληνικών Τ.Ε.Α. αλλά και της πρόκλησης για διατήρηση αυτών των μέσων θετικών επιδόσεων επενδυτικής διαχείρισης και στο μέλλον, προς όφελος των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων τους μελών.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Που βρισκόμαστε σήμερα σε λειτουργικό και θεσμικό επίπεδο;

Σήμερα διανύουμε τον 17^ο μήνα από την ψήφιση και εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου που διέπει την προαιρετική Επαγγελματική Ασφάλιση βάσει του Ν.5078/2023.

• Έχει αδειοδοτηθεί μόλις 1 νέο Τ.Ε.Α., το οποίο όμως στην πραγματικότητα αποτελεί ουρά από το pipeline Επαγγελματικών Ταμείων που υπήρχαν σε αναμονή αδειοδότησης προ του 2023.
• Λόγω του Ν.5078/2023, έχει παγώσει από εργοδοτικής πλευράς, ο υποβληθείς φάκελος αδειοδότησης ενός εργοδοτικού Τ.Ε.Α. εισηγμένης εταιρείας που είχε και αυτός υποβληθεί προ του 2023.
• Δεν υπάρχει κατατεθειμένος στις αρμόδιες εποπτικές αρχές κανένας νέος φάκελος αδειοδότησης νέου Τ.Ε.Α. μετά τη ψήφιση του νέου νόμου.
• Για 3^ο συνεχόμενο έτος έχει φρενάρει απότομα η αναπτυξιακή δυναμική που επέδειξε ο θεσμός την περίοδο 2016-2022, σε όρους δημιουργίας νέων Επαγγελματικών Ταμείων, καθώς στην τριετία 2023-2025 έχουν συσταθεί μόλις 2 νέα Τ.Ε.Α.
• Ο Νόμος έχει οδηγήσει επίσης σε διαπιστωμένη μείωση των καταβαλλόμενων τακτικών και έκτακτων εισφορών από τα ασφαλισμένα μέλη των Τ.Ε.Α. λόγω των εξαντλητικών ρυθμίσεων των προϋποθέσεων συνταξιοδοτικής τους προστασίας που επιβάλλει, καθώς και σε αιτήσεις ρευστοποίησης των ώριμων εφάπαξ παροχών λόγω της εισαγωγής αυτοτελούς φορολόγησής τους από τον Ν.5078/2023.
• Από 1.1.2025 έχει ξεκινήσει, με αυξημένη επάρκεια σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού, τεχνογνωσίας και υλικοτεχνικής υποδομής, η ανάληψη της εποπτείας των Επαγγελματικών Ταμείων από την Τράπεζα της Ελλάδος, γεγονός που αναμένεται να προσδώσει επιπλέον κύρος και εποπτική αποτελεσματικότητα στο θεσμό.
• Έχουν εκδοθεί 2 εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις του Ν.5078/2023, για τις οποίες η ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. – και όχι μόνο – έχει προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
• Έχουν ψηφιστεί, με επίμονη θεσμική παρέμβαση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α στα αρμόδια Υπουργεία Οικονομικών και Εργασίας, δύο (2) στοχευμένες τροποποιήσεις διατάξεων του Ν.5078/2023 με τις διατάξεις του Ν.5178/2024. (Οι εν λόγω τροποποιήσεις αφορούσαν: α) τη διεύρυνση των ετήσιων ασφαλιστικών εισφορών που δύναται να καταβάλλει ο εργαζόμενος και ο εργοδότης υπέρ των Τ.Ε.Α. και των ΟΑΣ, και β) την προσθήκη στην έκπτωση από τον υπολογισμό του φορολογητέου εισοδήματος από μισθωτή εργασία και των εισφορών των εργαζομένων για τα εξαρτώμενα μέλη της οικογένειας τους (σύζυγοι και τέκνα) για την ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή κάλυψη, στο πλαίσιο σχετικής ομαδικής ασφάλισης σε Τ.Ε.Α. ή ασφαλιστήριο συμβόλαιο υγείας, μέχρι του ποσού των 1.500 ευρώ ετησίως ανά εργαζόμενο.)
• Εκκρεμεί ακόμα, σχεδόν 18 μήνες μετά, η εξαγγελθείσα συμπληρωματική στον Ν.5078/2023 νομοθέτηση περί εξίσωσης των όρων λειτουργίας των δύο οχημάτων συλλογικής συνταξιοδοτικής αποταμίευσης του 2^ου Πυλώνα ασφάλισης, ήτοι των Τ.Ε.Α. και των Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συνταξιοδοτικών Συμβολαίων των Ιδιωτικών Ασφαλιστικών Εταιρειών. Θυμίζω εδώ ότι ο Ν.5078/2023 επέφερε φορολογική και μόνο εξίσωση των φορολογικών κινήτρων συμμετοχής μεταξύ Τ.Ε.Α. και Ομαδικών Ασφαλιστηρίων Συμβολαίων και όχι εξίσωση και των όρων λειτουργίας των 2 συνταξιοδοτικών οχημάτων, γεγονός το οποίο λειτουργεί εις βάρος της προστασίας των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.
• Έχουν εντοπιστεί τα τεχνικά και θεσμικά κενά του Ν.5078/2023, 17 μήνες μετά την εφαρμογή του, τα οποία και πρέπει να θεραπευτούν δευτερογενώς με σκοπό τη δημιουργία ενός σύγχρονου, βιώσιμου και εφαρμόσιμου στις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς εργασίας πλαισίου Επαγγελματικής Ασφάλισης που να εξυπηρετεί τις ανάγκες εργοδοτών και εργαζομένων, ενισχύοντας τους κεφαλαιοποιητικούς μηχανισμούς του εγχώριου ασφαλιστικού συστήματος.
• Το ειδικό αφιέρωμα για την Επαγγελματική Ασφάλιση του τρέχοντος τεύχους της τριμηνιαίας Επιθεώρησης «Δίκαιο της Κοινωνικής Ασφάλισης» των εκδόσεων Σάκκουλα, που σας έχει διανεμηθεί μαζί με το υλικό του Συνεδρίου και κρατάτε στα χέρια σας, επιχειρεί να περιγράψει τους στόχους και τις προβληματικές του νέου νομοθετικού πλαισίου που εισήγαγε ο Ν.5078/2023 για τους φορείς του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης. Η εκδοτική αυτή πρωτοβουλία μπορεί πραγματικά να συμβάλλει αντικειμενικά προς την κατεύθυνση της αναθεώρησης των επιμέρους προβληματικών διατάξεων του Νόμου και να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο για την επικείμενη, υπό επεξεργασία νέα νομοθετική παρέμβαση από πλευράς Υπουργείου Εργασίας.

Η νέα πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εργασίας και η αρμόδια Υπουργός, η κα Νίκη Κεραμέως, είναι πλήρως ενημερωμένη για όλα τα ανωτέρω θέματα που απασχολούν σήμερα το θεσμό. Και δεν μπορώ παρά να την ευχαριστήσω θερμά από το βήμα του Συνεδρίου για τις μέχρι σήμερα γόνιμες θεσμικές μας συναντήσεις και να της διατυπώσω τις αυξημένες προσδοκίες που έχει ο κλάδος μας από την ίδια και την παρέμβασή της για την ολοκλήρωση του θεσμικού μας πλαισίου, που θα οδηγήσει στην ουσιαστική διείσδυση της Επαγγελματικής Ασφάλισης στην αγορά εργασίας.

Προς την ίδια κατεύθυνση, αυτήν της επεξεργασίας της νέας στοχευμένης νομοθετικής παρέμβασης εργάζεται εντατικά – μεταξύ των άλλων – το τελευταίο εξάμηνο και η αρμόδια διεύθυνση της Τράπεζας της Ελλάδος, η ΔΕΕΙΑ, με την οποία η ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α., από την 1^η ημέρα ανάληψης του εποπτικού έργου των Τ.Ε.Α. είναι σε αγαστή συνεργασία και συνεννόηση. Και εδώ θα ήθελα να εκφράσω τις θεσμικές μας ευχαριστίες στη Διοίκηση, στον Γενικό Διευθυντή και στον Διευθυντή της αρμόδιας Διεύθυνσης Εποπτείας Επαγγελματικής και Ιδιωτικής Ασφάλισης για το πνεύμα συνεργασίας και συνεννόησης από την πρώτη στιγμή στα εποπτικά και λοιπά θέματα αρμοδιότητάς μας.

Αναμένουμε λοιπόν με αγωνία να ακούσουμε στο πλαίσιο των εργασιών του Συνεδρίου από τα επίσημα χείλη σύσσωμης της ηγεσίας του Υπουργείου Εργασίας και της Τράπεζας της Ελλάδος, την στρατηγική, τις προθέσεις και το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των νέων, κρίσιμων για την ανάπτυξη του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης, νομοθετικών πρωτοβουλιών.

Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου της Επαγγελματικής Ασφάλισης το ταχύτερο δυνατόν εντός του 2025, αποτελεί τον κρίσιμο εκείνο καταλύτη που θα καταστήσει εφικτή την αξιοποίηση των ευεργετικών διατάξεων του Ν.5078/2023 και δη του τρίπτυχου:

• θεσμοθέτηση αποτελεσματικής ενιαίας εποπτείας των Τ.Ε.Α. από την Τράπεζα της Ελλάδος,

• κατάρτιση προτυποποιημένου Καταστατικού Τ.Ε.Α., με περιγραφή του τύπου και του ελάχιστου περιεχομένου του για ταχύτατη επιτάχυνση του χρόνου αδειοδότησης Επαγγελματικών Ταμείων, και, πρωτίστως

• θεσμοθέτηση πολυεργοδοτικών Επαγγελματικών Ταμείων χωρίς επαγγελματικό δεσμό.

Πιστεύουμε ότι η ίδρυση πολυεργοδοτικών Τ.Ε.Α., συνδυαζόμενη με την εισαγωγή κάποιας μορφής υποχρεωτικότητας εγγραφής των εργαζομένων στο θεσμό (σύστημα αυτόματης εγγραφής) αποτελεί τον game changer παράγοντα για την ανάπτυξη του θεσμού της Επαγγελματικής Ασφάλισης στην Ελλάδα και την ουσιαστική διείσδυσή του στην αγορά εργασίας.

Ακριβώς αυτό υποκρύπτει και ο τίτλος του φετινού συνεδρίου περί νέου αναπτυξιακού υποδείγματος της Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Διότι μία τέτοια εξέλιξη αναμένεται να υπερκεράσει στην πράξη τον αναχρονιστικό και εκτός ελληνικής επιχειρηματικής πραγματικότητας υφιστάμενο περιορισμό της απασχόλησης 100 ατόμων σε μια επιχείρηση ή επαγγελματική ομάδα, ως προϋπόθεση για την σύσταση Επαγγελματικού Ταμείου, όταν στη χώρα μας:

• Μόλις οι 5.354 από τις 301.114 ελληνικές επιχειρήσεις, ή μόλις το 1,8% του συνόλου, απασχολεί πάνω από 50 εργαζομένους, ενώ το 72% των εργοδοτών στην Ελλάδα απασχολούν από 1 έως 4 υπαλλήλους!
• Οι αυτοαπασχολούμενοι ανέρχονται σε 27,9% του συνόλου των απασχολουμένων της αγοράς εργασίας έναντι ποσοστού 13,3% στην Ε.Ε.
• Το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας είναι χαμηλότερο του 26% (παρά την ευρωπαϊκή οδηγία για επαρκείς κατώτατες αμοιβές που επιτάσσει τα κράτη-μέλη να καλύπτουν τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων με συλλογικές συμβάσεις εργασίας). Και είναι εμπειρικά αποδεδειγμένο ότι τα υψηλά ποσοστά εργατικού δυναμικού μισθωτής απασχόλησης αποτελεί τη βάση για την επίτευξη συλλογικών συμφωνιών που απαιτούνται για την εγκαθίδρυση οχημάτων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Εμείς στην Ελλάδα δεν έχουμε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ας ελπίσουμε ότι οι πρόσφατες πρωτοβουλίες κοινωνικού διαλόγου της Υπουργού Εργασίας για την ενίσχυση των συλλογικών διαπραγματεύσεων στην αγορά εργασίας θα στεφτούν και αυτές από επιτυχία.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξήγγειλε πρόσφατα δύο (2) πολύ σημαντικές πρωτοβουλίες που αναμένεται να λειτουργήσουν ενισχυτικά στην ανάπτυξη των επαγγελματικών συντάξεων.

Αναφέρομαι:

Πρώτον στην Ένωση Αποταμιεύσεων & Επενδύσεων (Savings & Investments Union) ως κορυφαία στρατηγική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη διοχέτευση των αποταμιεύσεων των Ευρωπαίων πολιτών σε παραγωγικές επενδύσεις προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της γηραιάς ηπείρου βάσει και των σχετικών εκθέσεων Ντράγκι και Λέττα, και

Δεύτερον, στην Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Επανεξοπλισμού (ReArm Europe) πουπροϋποθέτει ισχυρή συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βάσης και ασφαλώς ενεργό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση των συνταξιοδοτικών Επαγγελματικών Ταμείων, ως μακροπρόθεσμων θεσμικών επενδυτών, με δυνατότητα στήριξης τεχνολογικών, βιομηχανικών και αμυντικών προτεραιοτήτων του κράτους.

Πράγματι, η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων (SIU) αποτελεί κορυφαία στρατηγική επιλογή της Ε.Ε. για τη διοχέτευση των αποταμιεύσεων των Ευρωπαίων πολιτών σε παραγωγικές επενδύσεις με στόχο:

• Ισχυρή επενδυτική και συνταξιοδοτική επάρκεια,
• αντιμετώπιση γεωπολιτικών κινδύνων, και
• ενίσχυση της οικονομικής κυριαρχίας και ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.

Η εν λόγω πρωτοβουλία περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων με στόχο να κατευθύνουν οι ευρωπαίοι πολίτες αποταμιεύσεις ύψους 11 τρισεκατομμυρίων ευρώ σε παραγωγικές επενδύσεις, οι οποίες θα τους αποφέρουν υψηλότερες αποδόσεις, ενώ ταυτόχρονα θα συμβάλουν στην κάλυψη των μεγάλων επενδυτικών αναγκών της Ε.Ε. Σήμερα, περίπου το 70% των αποταμιεύσεων των πολιτών της Ε.Ε. διατηρούνται ως τραπεζικές καταθέσεις, ενώ μόνο το 30% επενδύονται σε εργαλεία κεφαλαιαγοράς. Το αντίθετο συμβαίνει στις Η.Π.Α. Η ολοκλήρωση της κεφαλαιαγοράς αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα για την Ευρώπη, ειδικά σε μια εποχή που αναζητά τεράστιους πόρους για να αντιμετωπίσει κρίσιμες προκλήσεις, όπως στον τομέα της άμυνας και της επάρκειας των συντάξεων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει έμφαση στην ανάγκη «παροχής χρηματοοικονομικής ασφάλειας στους πολίτες», έναν παράγοντα που θεωρεί καίριο για την περαιτέρω ενθάρρυνση των επενδύσεων σε χρηματοπιστωτικά προϊόντα πέραν των καταθέσεων. Για τον σκοπό αυτό, τονίζεται η ανάγκη ανάπτυξης του κλάδου των επικουρικών συντάξεων. Στο προσχέδιο της SIU αναφέρεται ότι θα απαιτηθούν μέτρα, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο, για την υποστήριξη της υιοθέτησης των επικουρικών συνταξιοδοτικών συστημάτων, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις ώστε ο τομέας να προσφέρει καλύτερες αποδόσεις για τους μακροπρόθεσμους αποταμιευτές και αυξημένη κλίμακα συνταξιοδοτικής επάρκειας για τους απόμαχους της εργασίας.

Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη-μέλη θα πρέπει να θεσπίσουν τις απαραίτητες ρυθμίσεις για την ανάπτυξη των τομέων επικουρικής συνταξιοδότησης. Η Επιτροπή θα εκδώσει έως το τρίτο τρίμηνο του 2025 συστάσεις σχετικά με την αυτόματη εγγραφή στις συντάξεις, τα συστήματα παρακολούθησης και τους πίνακες ελέγχου (dashboards), παρουσιάζοντας βέλτιστες πρακτικές και προτάσεις για την ανάπτυξη τέτοιων εργαλείων κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα επανεξετάσει έως το δεύτερο τρίμηνο του 2026 το υφιστάμενο πλαίσιο της Ε.Ε. για τη Θεσμική Επαγγελματική Σύνταξη (IORP) και για το Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν (PEPP), με στόχο τη βελτίωση της προσφοράς συνταξιοδοτικών προϊόντων.

Και όλα αυτά όταν σήμερα οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πολίτες βασίζονται αποκλειστικά για τη σύνταξή τους στον 1^ο Δημόσιο Πυλώνα Ασφάλισης με μόλις 20% να συμμετέχουν σε ένα Επαγγελματικό Ταμείο και μόλις 18% να διατηρούν ένα ιδιωτικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, ενώ τα ευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά κεφάλαια είναι μονομερώς συγκεντρωμένα σε ποσοστό 62% σε 3 μόλις χώρες, ήτοι της Ολλανδίας, της Δανίας και της Σουηδίας!

Το αποτέλεσμα των σχετικά χαμηλών συνταξιοδοτικών κεφαλαίων εντός της Ε.Ε. (32% του ΑΕΠ στην Ε.Ε. έναντι 142% στις Η.Π.Α. και 100% στο Ηνωμένο Βασίλειο βάσει στοιχείων της έκθεσης Ντράγκι) συνιστά μια χαμένη αναπτυξιακή ευκαιρία για την Ευρώπη, καθώς είναι αυτά που σε καθοριστικό βαθμό μπορούν να μετασχηματίσουν τις τρέχουσες αποταμιεύσεις σε μελλοντική κατανάλωση μέσω των μακροπρόθεσμων επενδύσεων.

Όπως αντιλαμβάνεστε, η ουσιαστική ενίσχυση του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης θα αποτελέσει στρατηγική προτεραιότητα τα επόμενα χρόνια για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Και η Ελλάδα, όντας ουραγός στα συστήματα κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης, θα πρέπει να καταβάλλει εντονότερη και πολύ πιο στοχευμένη προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση.

Τα Επαγγελματικά Ταμεία μπορούν να διαδραματίσουν κομβικό ρόλο στην υλοποίηση των ευρωπαϊκών προτεραιοτήτων (ReArm, SIU), ως μακροπρόθεσμοι θεσμικοί επενδυτές, και να συμβάλλουν τα μέγιστα στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας μέσω των κεφαλαιοποιητικών μηχανισμών και της δημιουργίας υπεραξιών από τις παραγωγικές επενδύσεις.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι,

Το διαχρονικά μονοδιάστατο ελληνικό μοντέλο κοινωνικής ασφάλισης με τον έντονα αναδιανεμητικό του χαρακτήρα (σε ποσοστό 94,3%), τη σώρευση τεράστιων ταμειακών ελλειμμάτων και κάλυψή τους από τον κρατικό προϋπολογισμό, καθώς και την πενιχρή πλαισίωσή του με νέα κεφαλαιοποιητικά στοιχεία (σε ποσοστό 1%της αξίας περιουσιακών στοιχείων τους ως ποσοστό του ΑΕΠ έναντι 67% του μέσο όρου των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ) είναι πλέον μη βιώσιμο.

Και αν επιπλέον ληφθούν υπόψη τόσο το υψηλό δημόσιο χρέος και το οξύτατο, μη αναστρέψιμο, δημογραφικό πρόβλημα της χώρας, τότε καθίσταται ακόμα πιο αναγκαία και επιτακτική η στροφή προς την αξιοποίηση και ουσιαστική ενίσχυση του συνταξιοδοτικού μας συστήματος με τον 2^ο και τον 3^ο πυλώνα κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης. Σε διαφορετική περίπτωση, το εισόδημα των μελλοντικών συνταξιούχων μάλλον θα διατρέξει σημαντικό κίνδυνο συρρίκνωσης επιφέροντας σοβαρή επιδείνωση στην ποιότητα ζωής τους κατά την Τρίτη ηλικία.

Για αυτό καλώ και πάλι όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, Πολιτεία, κοινωνικούς εταίρους και φορείς της αγοράς, να αναλάβουμε άμεσα δράση σχεδιάζοντας από κοινού στοχευμένες ενέργειες, ενημερωτικές πρωτοβουλίες και πολιτικές για την καλλιέργεια του συνταξιοδοτικού αλφαβητισμού και την εμπέδωση της αξίας της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης μέσω της συμμετοχής στους διαθέσιμους συμπληρωματικούς κεφαλαιοποιητικούς μηχανισμούς του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Προς αυτήν την κατεύθυνση, προτείνονται οι κάτωθι πολιτικές:

1. Συνέχιση της προοδευτικής μείωσης των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.
2. Καθιέρωση του συστήματος αυτόματης εγγραφής των εργαζομένων στους φορείς του 2^ου Πυλώνα Ασφάλισης, καθώς η Επαγγελματική Ασφάλιση στη χώρα μας δεν απολαμβάνει το προνόμιο της υποχρεωτικότητας.
3. Διευκόλυνση της φορητότητας των ασφαλιστικών δικαιωμάτων μεταξύ των φορέων του 2^ου Πυλώνα.
4. Ενίσχυση του 2^ου μη κερδοσκοπικού Πυλώνα Ασφάλισης με εισαγωγή στοχευμένων κινήτρων συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων σε αυτόν και μείωση του κόστους λειτουργίας και διαχείρισης των Τ.Ε.Α. μέσω ειδικών φοροαπαλλαγών που προσιδιάζουν στον μη κερδοσκοπικό τους χαρακτήρα και την κοινωνική τους αποστολή (κοινωνική προστασία). Η σημασία της φορολόγησης των παροχών και των εισφορών των Τ.Ε.Α. είναι κομβική για την ανάπτυξη της Επαγγελματικής Ασφάλισης καθώς είναι εμπειρικά αποδεδειγμένο διεθνώς ότι ο πιο διαδεδομένος και αποτελεσματικός τρόπος ενίσχυσης αυτής είναι η θέσπιση φορολογικών κινήτρων.
5. Εκπόνηση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Ασφάλισης, η οποία θα αποτελέσει προϊόν εκτεταμένης διαβούλευσης της Πολιτείας, του αρμόδιου Υπουργείου Εργασίας, των φορέων παροχής Επαγγελματικής Ασφάλισης και των συντελεστών της αγοράς εργασίας.

Με αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα κλείνοντας να ευχαριστήσω για μία ακόμα φορά όλους τους Συνέδρους για την φυσική ή ψηφιακή τους συμμετοχή στο 6^ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης και να ευχηθώ καλή ακρόαση και παραγωγική αξιοποίηση των συμπερασμάτων της φετινής μας εκδήλωσης!