Του Παναγιώτη Ζαμπέλη, αδειούχου αναλογιστή, εν αποστρατεία
Το ερώτημα έχει απασχολήσει τα τελευταία χρόνια τον τομέα του κοινωνικού συστήματος των συντάξεων της χώρας μας. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο σε αντιστοίχους τομείς των ανεπτυγμένων χωρών καθώς και πολλών αναπτυσσόμενων χωρών, όπου η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα έχει δοθεί προ πολλού.
Η απάντηση που έχει δοθεί από τις χώρες αυτές, είναι:
Διανεμητικό σύστημα για το κρατικό σύστημα συντάξεων που, σχεδόν στο σύνολο των ανεπτυγμένων χωρών, προβλέπει μία πολύ χαμηλή παροχή σύνταξης και, κεφαλαιοποιητικό σύστημα για τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά σχήματα, από όπου ο ασφαλισμένος λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της συνταξιοδοτικής του παροχής.
Ας σημειωθεί ότι το Διανεμητικό και το Κεφαλαιοποιητικό είναι συστήματα που αφορούν αποκλειστικά και μόνο τον τρόπο χρηματοδότησης των συντάξεων και τίποτα πέραν αυτού. Δεν υπάρχει στο βάθος τους καμία πολιτική ή “κοινωνική” διάσταση.
Τι είναι το διανεμητικό σύστημα:
Το διανεμητικό σύστημα πρωτοεμφανίστηκε στην Γερμανία το έτος 1883. Η εφαρμογή του στον χώρο των συντάξεων είναι η εξής: Οι υπάρχοντες ασφαλισμένοι εργαζόμενοι καταβάλλουν εισφορές οι οποίες χρησιμοποιούνται για την καταβολή των συντάξεων των υπαρχόντων συνταξιούχων. Δεν προβλέπεται διαδικασία σχηματισμού κεφαλαίου επενδύσεων εκτός και αν υπάρχει ευκαιριακό πλεόνασμα, οπότε σχηματίζεται κάποιο προσωρινό κεφάλαιο.
Παράδειγμα: Για να πάρει σύνταξη €800 το μήνα ένας συνταξιούχος επαρκούν 4 εργαζόμενοι οι οποίοι λαμβάνουν μισθό από €1.000 το μήνα και οι οποίοι θα καταβάλλουν εισφορά από €200 το μήνα ο καθένας (=20% του μισθού) για να συγκεντρωθεί το ποσό των €800 (200*4=800) προκειμένου να καταβληθεί η μηνιαία σύνταξη του ενός (1) συνταξιούχου.
Τα πράγμα θα αρχίσουν να χάνουν την ισορροπία τους αν δεν υπάρχουν 4 εργαζόμενοι για κάθε 1 συνταξιούχο. Σήμερα η αναλογία αυτή στη χώρα μας έχει φτάσει τους 1,5 εργαζόμενους για κάθε 1 συνταξιούχο. Για να πάρει τα €800 ο συνταξιούχος θα πρέπει ο κάθε εργαζόμενος να καταβάλλει εισφορά ίση με το 53,3% του μισθού του (1,51.00053,3% = 800). Από το παράδειγμα αυτό φαίνεται το αδιέξοδο που έχει φτάσει το ελληνικό διανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα.
Προκειμένου να γίνει πιο καθαρό το σχήμα αυτό, ας δούμε τι γίνεται σε ένα άλλο αντίστοιχο σύστημα απαραίτητο για την επιβίωση του ανθρώπου, στο σύστημα της ύδρευσης.
Σήμερα, προκειμένου να εξασφαλιστεί η ύδρευση μία μεγάλης πόλης όπως πχ η Αθήνα, δημιουργούνται υδραγωγεία δηλ. μεγάλοι χώροι όπου συσσωρεύεται το νερό κατά τον χειμώνα που υπάρχει επάρκεια βροχών. Με το απόθεμα αυτό του νερού υδρεύονται οι πόλεις το καλοκαίρι που σπανίζουν οι βροχές. Τέτοιο παράδειγμα για την Αθήνα είναι η λίμνη του Μαραθώνα.
Οι χώροι αυτοί που σωρεύεται το χειμώνα το νερό αποκαλούνται από τους μηχανικούς «ταμιευτήρες», δηλαδή ταμεία. Αν παραλληλίσουμε τα υδραγωγεία με τα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά σχήματα, τότε γίνεται κατανοητή η εγγενής αδυναμία των διανεμητικών συστημάτων.
Αν στην ύδρευση λειτουργούσαμε με την λογική του διανεμητικού συστήματος, τότε, θα έπρεπε το καλοκαίρι να πάρουμε έναν άδειο κουβά και να βγούμε έξω να περιμένουμε να βρέξει για να μπορέσουμε να πιούμε νερό. […]