Η λύση για το ασφαλιστικό βρίσκεται στο διαπυλωνικό σύστημα. Αυτό αναφέρει ο Ιωάννης Τζανάκος, Μέλος της Επιτροπής Ενδιαφερομένων Μερών επί Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Σχημάτων (OPSG) της EIOPA, Γενικός Γραμματέας ΕΛΕΤΕΑ & Διευθυντής ΠΑΣΙΑΛ & ΕΑ ΣΥΝ ΠΕ. Όπως εξηγεί μόνο η συστηματική ανάπτυξη του 2ου και του 3ου πυλώνα οδηγεί σε χαμηλότερο κίνδυνο και μεγαλύτερη ασφάλεια. Ο κ. Τζανάκος αναφέρεται επίσης στην εφαρμογή των PEPP στην Ελλάδα, την αναθεώρηση του IORP II και τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των ΤΕΑ.
Ποιο είναι το έργο της Επιτροπής Ενδιαφερομένων Μερών επί Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Σχημάτων (Occupational Pensions Stakeholder Group – OPSG) της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων και ποια η σημασία της συμμετοχής σας ως Γενικός Γραμματέας της ΕΛΕΤΕΑ;
Η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (EIOPA) είναι ένα ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ως οργανισμός της ΕΕ και μέρος του Ευρωπαϊκού Συστήματος Χρηματοοικονομικής Εποπτείας διαμορφώνει την κοινοτική και εθνική νομοθεσία και ασκεί εποπτικό έλεγχο. Σκοπός της EIOPA είναι η ενίσχυση της εποπτικής σύγκλισης, η ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών και η διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας προς όφελος των οικονομιών, των επιχειρήσεων και των πολιτών της ΕΕ. Για τους σκοπούς λειτουργίας της έχουν συσταθεί δύο μόνιμες ειδικές διαρκείς επιτροπές που συγκροτούνται από Ευρωπαίους τεχνοκράτες, εμπειρογνώμονες, εκπροσώπους των κλάδων ιδιωτικής ασφάλισης και επαγγελματικών συντάξεων, εκπροσώπους ασφαλισμένων και καταναλωτών, εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών και διακεκριμένων ακαδημαϊκών. Η Επιτροπή Ενδιαφερομένων Μερών επί Επαγγελματικών Συνταξιοδοτικών Σχημάτων (OPSG) στην οποία έχω την τιμή να συμμετέχω και φυσικά να εκπροσωπώ την Ελλάδα, συστάθηκε για να διευκολύνει τη διαβούλευση της EIOPA με τους ενδιαφερόμενους στην Ευρώπη για ζητήματα που αφορούν την εξέλιξη του κλάδου και τη διαμόρφωση της κοινοτικής νομοθεσίας αλλά και για ζητήματα εποπτικού ενδιαφέροντος – όπως κανονιστικά και εκτελεστικά τεχνικά πρότυπα, κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις προς τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και τους εθνικούς επόπτες τους. Με τη συγκεκριμένη εξέλιξη, δίδεται ευκαιρία στην Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) να εκπροσωπηθεί στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Γενικό της Γραμματέα, ενώ ταυτόχρονα θα λαμβάνουμε πρωτογενώς πληροφόρηση για όλες τις εξελίξεις.
Πότε ξεκινάει η εφαρμογή των PEPP (πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος) στην Ευρώπη και την Ελλάδα; Βάσει των απαιτήσεων του θεσμικού πλαισίου θα εμπλακούν σε αυτό μόνο διεθνείς όμιλοι ή και μικρότεροι παίκτες της αγοράς;
Η εφαρμογή των PEPP αναμένεται να ξεκινήσει νωρίτερα από ότι αρχικά αναμενόταν, με πιο πιθανή ημερομηνία το τέλος του 2021, αφού οι διαβουλεύσεις των επιτροπών των ενδιαφερομένων μερών της EIOPA προχωρούν με ταχύτητα τις διαδικασίες που έχουν αναλάβει. Η εφαρμογή στην Ελλάδα αναμένεται να ξεκινήσει αργότερα, αν λάβουμε υπόψη την καθυστέρηση της ενσωμάτωσης στο ελληνικό δίκαιο των κοινοτικών οδηγιών και κανονισμών. Θεωρώ πως στην Ελλάδα οι πάροχοι των PEPP θα είναι κυρίως οι τράπεζες, οι διαχειριστές επενδύσεων (π.χ. ΑΕΔΑΚ) και κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες μεγάλων ομίλων. Οι μικρότεροι παίκτες δεν θα είναι εύκολο να εμπλακούν σε αυτές τις ατομικές πωλήσεις, αφού όλοι οι πάροχοι (PEPP) που θα λάβουν άδεια, θα περιορίζονται με ειδικό όρο τήρησης μέγιστου ορίου κόστους λειτουργίας στο 1% επί των εισφορών. Ταυτόχρονα, θα υποχρεώνονται να δημοσιεύουν στοιχεία για το πώς προκύπτει το κόστος αυτό και να αποστέλλουν συμπληρωματικές πληροφορίες για κάθε άτομο, παρόμοιες με αυτές των PRIIPs, KID και IORP II Benefit Statements. Τέλος, οι πάροχοι θα ενημερώνουν αν και ποιες εγγυήσεις προσφέρουν, τυχόν τεχνικές αποφυγής κινδύνων που ακολουθούν, ενώ θα εποπτεύονται κατάλληλα από αρμόδιες αρχές που θα οριστούν σε κάθε χώρα.
Σχολιάστε μας την εισήγηση Πισσαρίδη σε ό,τι αφορά το σκέλος για καθιέρωση κεφαλαιοποιητικού συστήματος για το δεύτερο πυλώνα ασφάλισης.
Η ενδιάμεση έκθεση της εισήγησης Πισσαρίδη εντοπίζει τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης και τις παρεκκλίσεις που υπάρχουν στο ασφαλιστικό σύστημα, προτείνοντας τη σταδιακή μετάβαση σε σύστημα τριών πυλώνων, δηλαδή σε ένα ασφαλιστικό σύστημα που θα συνδυάζει αναδιανεμητικές και κεφαλαιοποιητικές τεχνικές, όπως εφαρμόζεται ήδη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με μείωση εισφορών του 1ου δημόσιου πυλώνα και ενισχυμένους βαθμούς ελευθερίας των ασφαλισμένων στη διαχείριση των εισφορών τους και άρα στη διαμόρφωση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος. Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να διευκρινίσω πως η επιλογή που θα προκριθεί από το νομοθέτη είναι καίρια, καθώς μόνο η συστηματική ανάπτυξη του 2ου και του 3ου πυλώνα οδηγεί σε χαμηλότερο κίνδυνο και μεγαλύτερη ασφάλεια. Η άκρατη εφαρμογή της κεφαλαιοποίησης, δεν οδηγεί σε μεγαλύτερη διασπορά του ρίσκου και άρα διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις. Αναφέρομαι σε αυτό, διότι εμφανίζονται στον τύπο δημοσιεύματα στα οποία προτείνεται μια υβριδική εφαρμογή κεφαλαιοποίησης για ένα μέρος του πρώτου πυλώνα. Οποιοσδήποτε σχεδιασμός κεφαλαιοποίησης υποχρεωτικού ή προαιρετικού χαρακτήρα (εντός του 1ου πυλώνα) ακόμη και αν αφορά μόνο τις επικουρικές συντάξεις, πρέπει να δίνει επιλογή σε όλους τους ασφαλισμένους (πλην όσων είναι κοντά στην ηλικία συνταξιοδότησης) να ενταχθούν στο νέο φορέα ή στο ΤΕΑ τους εφόσον το επιθυμούν. Διαφορετικά, η μεταρρύθμιση που προτείνεται δεν θα υλοποιήσει τις προτάσεις της έκθεσης περί διασποράς, ασφάλειας και ενισχυμένων βαθμών ελευθερίας. Οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται πάντως δεν θα είναι εύκολες, διότι πίσω από κάθε ποσό εισφοράς και σύνταξης που καταβάλλεται υπάρχουν άνθρωποι και οι ανάγκες τους. Τέλος, η άποψή μου είναι πως πρέπει να σχεδιάσουμε εξαρχής την επάρκεια, στη συνέχεια να εξετάσουμε τη βιωσιμότητα και τέλος να νομοθετήσουμε τις αλλαγές για να εξασφαλίσουμε την ακεραιότητα του ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού συστήματος, μετά από εκτεταμένη διαβούλευση και αποδοχή από την πλειοψηφία των ενδιαφερομένων μερών.
Εν αναμονή της αναθεώρησης του IORP II το 2023 ποια είναι τα βασικά σημεία που θεωρείτε ότι χρήζουν βελτίωσης;
Η αναθεώρηση του IORP II θα φέρει, κατά τη γνώμη μου, το νομοκανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας των ΤΕΑ ακόμα πιο κοντά στο πλαίσιο Solvency II. Αυτό έχει αρχίσει ήδη να υλοποιείται και πρόκειται να δημιουργήσει επιπλέον κόστη στα ΤΕΑ, που ως μη κερδοσκοπικά ιδρύματα θα πρέπει να επιβαρύνουν τα ασφαλισμένα μέλη τους για να το εφαρμόσουν. Συγκεκριμένα, αναμένεται τα ΤΕΑ να υποχρεωθούν από την EIOPA, στην υποβολή νέων αναφορών και πληροφοριών που θα ακολουθούν συγκεκριμένα εποπτικά τεχνικά πρότυπα. Συνεπώς, τα ΤΕΑ πρέπει να μετασχηματιστούν οργανωτικά και ψηφιακά, ώστε να μπορούν να απορροφήσουν αυτά τα κόστη και να αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του εξωτερικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο των παραπάνω μεταρρυθμίσεων η πολιτεία μπορεί να θωρακίσει τον κεφαλαιοποιητικό 2ο πυλώνα του ασφαλιστικού – συνταξιοδοτικού συστήματος, όπου όλοι οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί (ΤΕΑ και ενδεχομένως και ο e-ΕΦΚΑ) θα μπορέσουν να λάβουν επιδοτήσεις. Με ποιον τρόπο; Συμπεριλαμβάνοντας στην πρόταση που θα υποβάλλει η χώρα στην Κομισιόν για το Ταμείο Ανάκαμψης ένα ποσό για την αναβάθμιση των εργαλείων εποπτείας, λογοδοσίας και αναφορών (δηλαδή προγραμμάτων, συστημάτων και εξειδικευμένων υπηρεσιών), το οποίο ουσιαστικά θα υποστηρίζει και τη μεταρρύθμιση που σχεδιάζει η κυβέρνηση.
