Του Παναγιώτη Ζαμπέλη, Αναλογιστή
Το τελευταίο καιρό έχουν ακουστεί διάφορες απόψεις σχετικά με την απροθυμία των υπαρχόντων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) να διαθέσουν στα μέλη τους παροχές με την μορφή των τυπικών συντάξεων μηνιαίας καταβολής και ισόβιας διάρκειας. Από τα σημερινά ΤΕΑ, όσα είναι με προαιρετική συμμετοχή, έχουν επιλέξει να διαθέτουν στα μέλη τους μόνο παροχές εφάπαξ ποσών κατά την συνταξιοδότηση.
Η ηγεσία του υπουργείου εργασίας φαίνεται να “σνομπάρει” τις εφάπαξ καταβολές, προφανώς θεωρώντας ότι αυτές δεν είναι “αυθεντικές” συντάξεις και ότι μόνο οι ισόβια καταβαλλόμενες μηνιαίες συντάξεις αξίζει να φέρουν τον τίτλο της συνταξιοδοτικής παροχής. Θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ότι αυτό δεν είναι σωστό.
Θα πρέπει να πούμε ότι το κλασικό μοντέλο της μηνιαία καταβαλλόμενης ισόβιας σύνταξης που συνηθίσαμε τα τελευταία 100 χρόνια δεν αποτελεί πανάκεια. Η πράξη έχει αποδείξει ότι τα έξοδα διαβίωσης του σημερινού συνταξιούχου δεν επέρχονται όλα με ομαλό και συνεχή τρόπο στην διάρκεια της ζωής του, αλλά υπάρχουν και έκτακτες ανάγκες κάποιων υψηλότερων ποσών οι οποίες θα πρέπει να καλυφτούν και αυτές. Η διάθεση των ποσών εφάπαξ παροχής δίνει στον συνταξιούχο δυνατότητες ανταπόκρισης σε ανάγκες που δεν μπορεί να καλύψει η ισοπεδωτική καταβολή της μηνιαίας σύνταξης.
Παρακάτω παρατίθεται γράφημα με επίσημα στατιστικά από το Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ), όπου τη τελευταία δεκαετία η κυβέρνηση έχει θεσμοθετήσει ένα πολύ ευέλικτο πλαίσιο απονομής της συσσώρευσης των ατομικών λογαριασμών των αντίστοιχων ΤΕΑ.
Στο συγκεκριμένο γράφημα θα παρατηρήσετε ότι το ποσοστό των μελών που επιλέγουν την ισόβια μηνιαία σύνταξη (annuity) είναι εξαιρετικά χαμηλό, ενώ το αντίστοιχο αυτών που επιλέγουν το εφάπαξ είναι ιδιαίτερα υψηλό.
Ο λόγος είναι ότι το κόστος της μετατροπής/εξαγοράς ισόβιων συντάξεων είναι πολύ ακριβό λόγω της επίδρασης του καθεστώτος Solvency II και των αυξημένων κεφαλαιακών αναγκών που απαιτούνται από τα ΤΕΑ και τις ασφαλιστικές εταιρίες που παρέχουν ισόβιες μηνιαίες συντάξεις.
Γι’ αυτό η πολιτική του ΗΒ είναι να επιτρέπει, είτε την πλήρη εκταμίευση της παροχής σε εφάπαξ ποσό. είτε την καταβολή σε δόσεις, όπου όμως το κίνδυνο μακροζωίας τον έχουν τα μέλη και όχι ο φορέας. Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πολιτική εφαρμόζεται σε μία χώρα όπου ο 2ος Πυλώνας καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του τελικού συνταξιοδοτικού εισοδήματος.
Για να είμαστε όμως δίκαιοι θα πρέπει να σημειώσουμε ότι, σήμερα τα ελληνικά ΤΕΑ δεν παρέχουν ούτε καν την δυνατότητα επιλογής στα μέλη τους και αυτό θα άξιζε να προβληματίσει την πολιτική ηγεσία του υπουργείου εργασίας και κοινωνικών υποθέσεων. Όμως, η σημερινή ηγεσία του υπουργείου δείχνει να ενδιαφέρεται για προτάσεις που οδηγούν τον τομέα των ΤΕΑ μάλλον σε συρρίκνωση παρά σε παραπέρα ανάπτυξη.
Αν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για την ανάπτυξη των ιδιωτικών συνταξιοδοτικών παροχών, τότε η ηγεσία του υπουργείου θα πρέπει να σκύψει πάνω στα προβλήματα τα οποία αναγκάζουν τον τομέα των ΤΕΑ, αφενός να έχει πολύ περιορισμένη εξάπλωση, και αφετέρου να διαθέτει μόνο εφάπαξ παροχές.
Εάν δημιουργηθεί ένα κατάλληλο πλαίσιο κινήτρων και κανόνων, τότε τα ελληνικά ΤΕΑ θα μπορέσουν να αναπτυχθούν ουσιαστικά και να προσφέρουν περισσότερες επιλογές στα μέλη τους. Τα κίνητρα, δεν είναι απαραίτητο να είναι μόνο φορολογικά. Ένα ολοκληρωμένο και πιο επεξεργασμένο νομικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για να εμπλουτιστούν οι παροχές των ΤΕΑ. Η απλή μετάφραση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας δεν επαρκεί από μόνη της για να υποκαταστήσει το νομικό πλαίσιο που απαιτείται.
Ο Παναγιώτης Ζαμπέλης είναι αδειούχος αναλογιστής για την Ελλάδα και την Κύπρο. Υπήρξε Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας αναλογιστικών υπηρεσιών AON Solutions Greece από την ίδρυσή της (1999) έως το 2020, οπότε και αποχώρησε συνταξιοδοτούμενος. Από το 2008, είναι πρόεδρος του Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης προσωπικού ΕΛΤΑ.
Έχει διατελέσει μέλος της Επιτροπής Ιδιωτικής Ασφάλισης και διετέλεσε σύμβουλος του ΣΕΒ για θέματα κοινωνικής ασφάλισης. Δραστηριοποιείται στον χώρο της παροχής αναλογιστικών υπηρεσιών στην Ελλάδα, την Τουρκία, την Κύπρο, την Αίγυπτο και την Μέση Ανατολή. Υπήρξε πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Αναλογιστών από το 2008 έως το 2012.
Υπήρξε επικεφαλής σημαντικών αναλογιστικών εργασιών όπως:
1. Του συνολικού ασφαλιστικού πλαισίου των Ελληνικών τραπεζών.
2. Του συνταξιοδοτικού συστήματος της Αιγύπτου (2008 και 2012)
3. Αναμόρφωση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης υγείας της Αιγύπτου.
4. Του συνταξιοδοτικού συστήματος των δημοσίων υπαλλήλων του Μπαχρέϊν
5. Του συνταξιοδοτικού συστήματος των ιδιωτικών υπαλλήλων του Μπαχρέϊν
6. Των ασφαλιστικών ταμείων των σημαντικότερων τραπεζών της Τουρκίας.
